آیا گرفتن اسکرین شات جرم است؟ | دانستنی‌هایی که پیش از فشردن دکمه Print Screen باید بدانید!
آیا گرفتن اسکرین شات جرم است؟ | دانستنی‌هایی که پیش از فشردن دکمه Print Screen باید بدانید!
در دنیای دیجیتال امروزی، همه ما روزانه بارها از قابلیت اسکرین شات استفاده می‌کنیم؛ از ذخیره چت‌های مهم گرفته تا ثبت لحظات خاص در شبکه‌های اجتماعی. اما آیا می‌دانستید که گاهی این کار ساده می‌تواند عواقب قانونی سنگینی برای شما به‌همراه داشته باشد؟ آیا گرفتن یا انتشار اسکرین‌شات می‌تواند جرم اسکرین شات محسوب شود؟
اگر شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که روزانه با فضای مجازی، پیام‌رسان‌ها و چت‌های شخصی سروکار دارید، خواندن این مقاله برای شما ضروری است. در این مطلب به‌طور کامل بررسی می‌کنیم که جرم اسکرین شات چیست، چه زمانی ممکن است با شکایت مواجه شوید و چگونه از خود در برابر پیامدهای حقوقی محافظت کنید.
اسکرین شات چیست و چرا دردسرساز می‌شود؟
اسکرین‌شات (screenshot) به تصویری گفته می‌شود که از محتوای صفحه نمایش دستگاه شما گرفته می‌شود. این تصویر ممکن است شامل پیام‌های خصوصی، اطلاعات شخصی، تصاویر، و حتی اطلاعات حساس مالی باشد.
در نگاه اول، گرفتن اسکرین‌شات عملی ساده و بی‌ضرر به نظر می‌رسد، اما اگر این تصویر بدون اجازه طرف مقابل منتشر شود، بسته به محتوای آن، ممکن است مصداقی از نقض حریم خصوصی، افشای اسرار، یا حتی افترا و توهین باشد. اینجاست که پای جرم اسکرین شات به میان می‌آید.
چه زمانی اسکرین‌شات گرفتن یا انتشار آن جرم محسوب می‌شود؟
طبق قوانین کشور، استفاده از اسکرین‌شات در برخی موارد خاص می‌تواند جرم تلقی شود. در ادامه به مهم‌ترین این موارد اشاره می‌کنیم:
1. افشای اسرار شخصی یا محرمانه
اگر از گفت‌وگوهای خصوصی یا اطلاعات شخصی طرف مقابل اسکرین‌شات بگیرید و آن را در فضای عمومی منتشر کنید، این عمل ممکن است طبق ماده 648 قانون مجازات اسلامی، افشای اسرار محسوب شود.
2. نشر اکاذیب و افترا
استفاده از اسکرین‌شات برای ایجاد سوءبرداشت، تحریف واقعیت یا متهم کردن فردی به اعمال خلاف، می‌تواند مصداق افترا و نشر اکاذیب باشد که مجازات کیفری دارد.
3. نقض حریم خصوصی
بر اساس ماده 17 قانون جرایم رایانه‌ای، هرکس به‌صورت غیرمجاز داده‌های شخصی دیگری را منتشر کند، مرتکب نقض حریم خصوصی شده و مشمول مجازات خواهد شد. انتشار اسکرین‌شات از مکالمه‌های خصوصی بدون رضایت طرف مقابل، یکی از بارزترین نمونه‌های این جرم است.
4. سوءاستفاده اخلاقی یا تهدید به افشا
در برخی موارد، افراد از اسکرین‌شات برای تهدید، باج‌خواهی یا سوءاستفاده از دیگران استفاده می‌کنند. در این حالت، نه تنها جرم اسکرین شات رخ داده، بلکه با عناوین مجرمانه‌ای چون تهدید و اخاذی نیز مواجه خواهیم بود.
مجازات جرم اسکرین شات چیست؟
مجازات این جرم، بسته به نوع عمل و میزان خسارتی که وارد شده، می‌تواند متفاوت باشد. موارد رایج شامل:
-
حبس از 91 روز تا 2 سال
-
جزای نقدی از 5 تا 40 میلیون تومان
-
پرداخت دیه در صورت وارد آمدن آسیب روحی یا معنوی
-
الزام به عذرخواهی و جبران خسارت مادی یا معنوی
در برخی موارد نیز، اگر جرم جنبه عمومی پیدا کند یا پای امنیت ملی در میان باشد، مجازات‌ها شدیدتر خواهد بود.
آیا صرف گرفتن اسکرین‌شات بدون انتشار آن هم جرم است؟
یکی از پرتکرارترین سؤالات این است که «اگر فقط اسکرین‌شات بگیرم ولی منتشر نکنم، آیا مرتکب جرم شده‌ام؟»
پاسخ: در اغلب موارد، گرفتن اسکرین‌شات به‌تنهایی جرم نیست، مگر اینکه:
-
به اطلاعاتی دسترسی غیرمجاز داشته باشید (مثلاً هک کرده باشید)
-
اسکرین‌شات گرفتن بخشی از یک عمل مجرمانه بزرگ‌تر باشد (مثلاً قصد تهدید یا اخاذی داشته باشید)
اما در صورتی که این تصویر بعدها منتشر شود یا از آن استفاده نادرست شود، به سرعت به جرم اسکرین شات تبدیل خواهد شد.
نکات طلایی برای پیشگیری از گرفتار شدن در جرم اسکرین شات
-
بدون رضایت طرف مقابل، هیچ‌گاه اطلاعات شخصی را ذخیره یا منتشر نکنید.
-
در شبکه‌های اجتماعی دقت کنید که چه چیزهایی را بازنشر می‌کنید. حتی اگر شما خالق محتوا نباشید، انتشار محتوای مجرمانه می‌تواند مسئولیت قانونی برایتان ایجاد کند.
-
از گرفتن اسکرین‌شات از چت‌های کاری، حرفه‌ای و شخصی بدون هماهنگی پرهیز کنید.
-
اگر اسکرین‌شات در مقام دفاع از خود باشد (مثلاً در دادگاه یا شکایت)، حتماً با وکیل مشورت کنید تا مسیر قانونی را طی کنید.
چطور از خود در برابر شکایت جرم اسکرین شات دفاع کنیم؟
اگر کسی شما را به گرفتن یا انتشار اسکرین‌شات متهم کرد، خونسرد باشید و مراحل زیر را دنبال کنید:
-
بلافاصله با یک وکیل متخصص در جرایم رایانه‌ای تماس بگیرید.
-
در صورتی که اسکرین‌شات را نگرفته‌اید یا منتشر نکرده‌اید، مدارک دیجیتال خود را حفظ و ارائه کنید.
-
اگر با رضایت طرف مقابل تصویر را گرفته‌اید، پیام‌ها یا مدرک رضایت را ذخیره داشته باشید.
در بسیاری از پرونده‌ها، اتهام تنها با اسناد فنی مانند گزارش پلیس فتا یا ارائه داده‌های دیجیتال اثبات می‌شود. بنابراین، اثبات بی‌گناهی ممکن است نیاز به تخصص فنی و حقوقی هم‌زمان داشته باشد.
چه زمانی گرفتن اسکرین‌شات قانونی و حتی ضروری است؟
در مقابل همه هشدارهایی که گفته شد، باید بدانیم که اسکرین‌شات گاهی نه تنها قانونی است، بلکه به‌عنوان مدرک قانونی ارزش بالایی دارد:
-
اثبات آزار سایبری
-
ثبت مزاحمت یا تهدید در شبکه‌های اجتماعی
-
حفظ مستندات کاری و تجاری
-
ارائه مدرک در شکایت‌های رسمی
در این موارد، باید تصویر را در قالب قانونی و از طریق مراجع رسمی ارائه داد، نه در فضای عمومی یا شبکه‌های اجتماعی.
آیا پلیس فتا درگیر پرونده‌های اسکرین‌شات می‌شود؟
بله. پلیس فتا (پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات) مرجع رسیدگی به بسیاری از پرونده‌های مرتبط با جرم اسکرین شات است. اگر شاکی باشید یا علیه شما شکایتی ثبت شده باشد، پرونده به فتا ارجاع داده می‌شود تا بررسی‌های فنی و تخصصی انجام شود.
پلیس فتا با بررسی اطلاعات دستگاه‌ها، ردپای دیجیتال، IP، لاگ‌های ورود و خروج و رمزگذاری‌ها، می‌تواند تشخیص دهد که آیا اسکرین‌شات توسط شما گرفته یا منتشر شده است یا خیر.
نتیجه‌گیری: یک کلیک ساده می‌تواند جرم تلقی شود!
اسکرین‌شات، ابزاری قدرتمند و کاربردی است، اما اگر بدون آگاهی یا با نیت سوء استفاده شود، عواقب قانونی جدی در پی دارد. چه به عنوان کاربر عادی و چه به عنوان فردی فعال در فضای مجازی، باید از خطرات جرم اسکرین شات آگاه باشید.
دانستن، نیمی از پیشگیری است. پیش از آن‌که دکمه اسکرین‌شات را فشار دهید، از قانونی بودن و اخلاقی بودن اقدام خود مطمئن شوید.
اگر هم اکنون درگیر پرونده‌ای شدید یا قصد دارید برای دفاع از حقوق خود اقدام کنید، همین حالا با تیم حقوقی ما تماس بگیرید. مشاوران ما در کمترین زمان ممکن، راهکار قانونی و مشاوره تخصصی در اختیار شما قرار می‌دهند.
منابع بیشتر برای مطالعه
اگر علاقه‌مند هستید بیشتر درباره قوانین بین‌المللی مربوط به حریم خصوصی و سوء استفاده از داده‌ها بدانید، صفحه Privacy laws در ویکی‌پدیای انگلیسی منبع خوبی برای شروع است.
نظرات
ارسال یک نظر